Scenariusz: RODZAJE I RÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ CHEMICZNYCH WÓD

Autor: Mariola Turowska-Moskalik

W tej pracy zajmę się chemicznymi zanieczyszczeniami  odprowadzanymi  do  naszych   wód.                                                                        Woda  występuje  w  środowisku  w  trzech  stanach   skupienia : stałym , ciekłym i  gazowym. Ma to  niebagatelne znaczenie  dla  rozwoju  życia  na  Ziemi , ponieważ  umożliwia  krążenie  wody  w  przyrodzie . Woda  jest  najbardziej  ruchliwym  elementem  środowiska  przyrodniczego , nieustannie  krąży  pomiędzy  atmosferą , wodami  śródlądowymi  i  oceanicznymi, litosferą  oraz  biosferą . Jest  niezbędna   do  rozwoju  wszelkich  form  życia i  przerwanie  jej  obiegu  oznacza  śmierć .Los  wszystkich  organizmów  ,

        w  tym  człowieka  , jest  nierozerwalnie  związany  z  losem  wody  w

przyrodzie .Dlatego wodę  trzeba dokładnie  poznać , ochraniać i postępować

z  nią  odpowiedzialnie . Stanowi  ona  nie tylko  środowisko  życia , ale  jest                        również   surowcem  konsumpcyjnym  człowieka . Jako  istotny  czynnik     środowiska  wpływa  na  decyzje  związane  np.  z  lokalizacją  ludzkich  osiedli .

Zapotrzebowanie  na  wodę  uzależnione  jest  od  warunków  klimatycznych ,     rozwoju  ,przemysłu  i  rolnictwa , kultury  , tradycji , itp.

        Na  niedobory  wody  w  naszej   planecie  wpływa  wiele  czynników,                                  z  których    działalność  człowieka  wydaje  się  być  najbardziej   znacząca . Początkowo  odkształcenia  w  cyklu  hydrologicznym  miały  charakter  lokalny. Dziś  wiemy , że  nastąpiły  już nieodwracalne  zmiany  w  światowym  bilansie  wodnym .   

        Zasoby  wodne  kuli  ziemskiej  można  uznać  za  stałe . Niekorzystne  może        być jednak ich  przestrzenne  rozmieszczenie i zmiany  w  sposobie cyrkulacji  wody .Z  uwagi  na  ochronę  środowiska  można  mówić  o  narażeniu  zasobów  wodnych  na  niekorzystne  zmiany ich  jakości , które  mogą  zachodzić na  różnych  etapach  cyklu  hydrologicznego  co   prowadzi   do  zubażania   zasobów   wodnych  i  ograniczeń  w  ich   wykorzystaniu .

Wykorzystanie  i  ochrona  zasobów  wodnych , łagodzenie  skutków       niedoborów   wody,  usuwanie  chemicznych i  fizycznych  zanieczyszczeń  wód  to  problemy  współczesnego  bytu  i  przyszłych  pokoleń .

        Niedobory  wody  powodowane    działaniem  wielu  czynników  antropogenicznych.

        Należą  do  nich  m.  in.:

-  zmiany  klimatu ,

-  nadmierna  eksploatacja  wód  podziemnych ,

                           -  melioracje  i  drenaże ,

                           -  regulacja  rzek  i  potoków ,

                           -  zmiany  szaty  roślinnej  ( wylesianie),

                           -  odwodnienie  odkrywek  i  kopalń  podziemnych ,

-  chemiczne  ,fizyczne  i  biologiczne  zanieczyszczenia  wód .

        Brak  wody    uniemożliwia  prowadzenie  działalności  i  egzystencję      człowieka .

        Stan  dyspozycyjnych  zasobów  wody  rozpatruje się nie tylko w aspekcie wzrastającego  zapotrzebowania na wodę , także  narastania  wielkości  ładunku  zanieczyszczeń ścieków  doprowadzanych  do  odbiorników, którymi  są: rzeki, stawy, zbiorniki  retencyjne,  morza i  oceany. 

 

Czynniki  powodujące  zanieczyszczenie  wód  można  podzielić  na:             naturalne(np. zasolenie , zanieczyszczenie  humusem , związkami  żelaza)                                                                                                       i  sztuczne, pochodzące  głównie z  działalności  człowieka(np. odpady lotne, ciekłe         i  stałe  środki  chemizacji  rolnictwa , odpady  hodowlane-gnojowica.   

       Według  kryterium  trwałości  zanieczyszczenia  dzielimy  na :

-rozkładalne –wszystkie  substancje  organiczne  potencjalnie  trujące , podlegające   przemianom  chemicznym  do  prostych   związków nieorganicznych  przy  udziale  przede  wszystkim  bakterii(np. substancje  zawarte  w  ściekach  domowych ),

-nierozkładalne -  substancje  nie  ulegające  większym  przemianom  chemicznym i nie  atakowane  przez  drobnoustroje (np. sole metali ciężkich),

-trwałe-  substancje  w  niewielkim  tylko  stopniu  ulegające  rozkładowi  biologicznemu (np. pestycydy , fenole , produkty  destylacji  ropy  naftowej ).        

     Źródłami  chemicznych  zanieczyszczeń  wód     odpady i ścieki :

-  miejskie  i  bytowo-gospodarcze :  pochodzące  z  zakładów  pralniczych,

gastronomicznych , szpitali , ustępów , domów  mieszkalnych  itp. ,   

-  rolnicze :  pochodzące  z  bogato  nawożonych  pól  uprawnych ,

-  radioaktywne :   pochodzące  z  zakładów  naukowych , leczniczych , reaktorów  atomowych  itp. ;     szczególnie  groźne , ponieważ  ich  inaktywacja  nastręcza  wiele  trudności ,

-  przemysłowe :   pochodzące  z  procesów  produkcyjnych  i  przetwórczych  prawie  wszystkich  dziedzin  przemysłu .

-  wydobywcze :  pochodzące  np.  z  platform   wiertniczych   z  których  nawet  jeśli  nie  ma  awarii  do  morza  dostaje  się  tysiące  ton  ropy  naftowej .

Dodatkowym   źródłem  zanieczyszczeń  wód   powierzchniowych    opady   atmosferyczne . Stanowią  one  swoisty  ściek , bo  oprócz  zmywania  chemikaliów  z  pól  uprawnych , spłukują  także  toksyny  z  terenów  mieszkalnych  i  komunikacyjnych , wysypisk , hałd  przemysłowych                    i  kopalnianych . Woda  deszczowa  zawiera  również  liczne  substancje  chemiczne  zanieczyszczające  atmosferę .      

 

 

 

 

 

       Jest  wiele  rodzajów  chemicznych  zanieczyszczeń  wód   najważniejsze  z   nich   to :

-   syntetyczne  środki  piorące  : detergenty  anionowe  ,  kationowe  i  niejonowe .Do  grupy  detergentów  trudno  rozkładalnych  należy  tetrapropylenobenzenosulfonian ,  praktycznie  nierozkładalny  biologicznie .

Do  średnio  rozkładalnych  należą  m.in.  sulfoniany  alkiloarylowe  .       

Łatwo  rozkładalne   detergenty to   pierwszo-  i  drugorzędowe  sulfoniany   alkilowe , 

-  substancje  rakotwórcze : to  przede  wszystkim  policykliczne   węglowodory  aromatyczne ;występujące  w  smole , sadzy , gazach  odlotowych  silników  spalinowych ,w  gazach  przemysłowych ,w  pyle  startym  z  opon ,  w  dymie  papierosowym , itd., aminom  aromatyczny  i  polichlorek  winylu (PCW) ,  

-   pestycydy ( biocydy )  to  duża  grupa  środków  chemicznych ,  które  służą do  zwalczania  chorób  roślin , usuwania  i  niszczenia  chwastów , do  przygotowania  ziarna  siewnego ,a  także  do  zwalczania  pasożytów  ludzi ,  zwierząt  i  roślin . Do tych  związków  zalicza  się :  aldrynę , dieldrynę , endrynę , DDT , HCH , chlordan  i  heptachlor .

-       polichloropochodne  bifenylu  jako  ciecze  dielektryczne  do  kondensatorów i  transformatorów  wysokiego  napięcia , jako  ciecz  roboczą   w  układach hydrauliki  siłowej  i  w  wymiennikach  ciepła , jako  dodatki  do  farb  i  lakierów , jako  plastyfikatory  do  tworzyw  sztucznych  i  jako  środki  do  konserwacji  i  impregnacji  drewna .

-  metale  ciężkie  występujące  w  postaci  soli , roztworów , produktów  ubocznych   oraz  w  ściekach  lub  odpadach  gałęzi  przemysłu . Do  najbardziej  niebezpiecznych  dla  środowiska  i  dla organizmów  żywych  zalicza  się  związki    rtęci , kadmu , ołowiu , cyjanki , fluorki .Niewiele  mniej  niebezpieczne    związki   chromu , arsenu , baru , boru , berylu , miedzi , niklu , selenu , antymonu , molibdenu , tytanu , i  inne . Często  małe  stężenia  tych  pierwiastków  i  ich  związków  mają  działanie  dodatnie ,  wyższe  stężenia  stanowią  zagrożenie .  Najpoważniejszymi  źródłami  metali  ciężkich  są przemysł  , ścieki  i  nawozy  sztuczne .

-   fenole, jako produkty  uboczne w  gazowniach, koksowniach, rafineriach , przy  produkcji  tworzyw  sztucznych .

-    azotany  i  fosforany   jako  składniki  nawozów  sztucznych  i detergentów.

-    radioizotopy    spotykane  m.in. w  elektrowniach  atomowych ,po ich  wykorzystaniu  zatapia  się  je  w  tzw.  mogilnikach  lub  betonowych  skrzyniach , co  stwarza  możliwości  przedostania   się  substancji  radioaktywnych   do  cyklu  hydrologicznego  .

-    zasolenie  wód   stanowi  naturalne  chemiczne  zanieczyszczenie  uniemożliwiające  wykorzystanie  ich  przez  człowieka .

 

                                                                                                                                                                                                   

Chemiczne  zanieczyszczenia  wód  ze  względu  na  działanie  na  organizmy 

można   podzielić  na :

-   bezpośrednio  szkodliwe , do  których  zaliczamy  fenole  powstające  w gazowniach  i  koksowniach , kwas  cyjanowodorowy  usuwany  z  gazowni ,

kwas  siarkowy  i  siarczany  usuwane  z  fabryk  nawozów  sztucznych , fabryk  kwasu  siarkowego ,celulozowni  i  papierni  oraz  fabryk  włókien

sztucznych ,

-  pośrednio  szkodliwe , które   prowadzą  do  zmniejszenia  ilości  tlenu  w   wodzie  poniżej  poziomu  potrzebnego  do  utrzymania  przy  życiu  wszystkich  organizmów  wodnych .

Związki  azotu  i  fosforu  niesione  przez  wodę  niejako  ją „ nawożą”. Nasycenie  wody  takimi  substancjami  będącymi   pokarmem  dla  roślin  tzw. eutrofizacja  powoduje  intensywne  rozmnażanie  roślin  wodnych i alg . Te  z  kolei  dają  duże  ilości  odpadów . Powoduje  to  rozmnażanie  się   bakterii , które  te  odpady  rozkładają . Organizmy  żywe , które  rozkładają  substancje  odpadowe  mają  w  tej  sytuacji  dużo  pożywienia  i  niezwykle  szybko  się  rozmnażają . Potrzebują  do wykonania  tego  rozkładu  dużych  ilości  tlenu , którego  wówczas  zaczyna  brakować  w  wodzie . Staje  się  to  przyczyną  obumierania  istot  żywych . 

       Jak  wynika  z  przedstawionych  tu  informacji   rodzaje  chemicznych  zanieczyszczeń  wód   często  zależą   od  źródła  ich  pochodzenia .Zakłady   przemysłowe   emitują   niebezpieczne  trucizny  i  odpady ;  gospodarstwa  domowe    wytwarzają   śmieci , odpady,  środki   piorące    ; rolnictwo  przetwarza  i  stosuje  środki  ochrony  roślin , nawozy  sztuczne , detergenty .

Wszystkie  te  dziedziny  działalności  ludzkiej   wytwarzają  odpady  które  tworzą  wysypiska  śmieci  będące  zbiorowiskiem   chemicznych  zanieczyszczeń  . Można  by  rzec  ,iż  główną   przyczyną   tego  stanu  rzeczy   jest  stosowanie  chemii  w  życiu   codziennym    i  należy   to  powstrzymać  . Jednak   ,czy  można  tak  postąpić ?  Przecież   ,podstawę  postępu ,który  jest  celem  człowieka  , stanowi  chemia .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  STUDIA    PODYPLOMOWE   Z   ZAKRESU

          

          

           

 

 

 

 

 

 


       

 

 

 

 

 

Głosuj
Miesiąc:
Rok:
Ogólnie:
Copyright © 2009 PTH Technika