Scenariusz: RODZAJE I RÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ CHEMICZNYCH WÓD |
Autor: Mariola Turowska-Moskalik
W tej pracy zajmę się chemicznymi zanieczyszczeniami odprowadzanymi do naszych wód. Woda występuje w środowisku w trzech stanach skupienia : stałym , ciekłym i gazowym. Ma to niebagatelne znaczenie dla rozwoju życia na Ziemi , ponieważ umożliwia krążenie wody w przyrodzie . Woda jest najbardziej ruchliwym elementem środowiska przyrodniczego , nieustannie krąży pomiędzy atmosferą , wodami śródlądowymi i oceanicznymi, litosferą oraz biosferą . Jest niezbędna do rozwoju wszelkich form życia i przerwanie jej obiegu oznacza śmierć .Los wszystkich organizmów ,
w tym człowieka , jest nierozerwalnie związany z losem wody w
przyrodzie .Dlatego wodę trzeba dokładnie poznać , ochraniać i postępować
z nią odpowiedzialnie . Stanowi ona nie tylko środowisko życia , ale jest również surowcem konsumpcyjnym człowieka . Jako istotny czynnik środowiska wpływa na decyzje związane np. z lokalizacją ludzkich osiedli .
Zapotrzebowanie na wodę uzależnione jest od warunków klimatycznych , rozwoju ,przemysłu i rolnictwa , kultury , tradycji , itp.
Na niedobory wody w naszej planecie wpływa wiele czynników, z których działalność człowieka wydaje się być najbardziej znacząca . Początkowo odkształcenia w cyklu hydrologicznym miały charakter lokalny. Dziś wiemy , że nastąpiły już nieodwracalne zmiany w światowym bilansie wodnym .
Zasoby wodne kuli ziemskiej można uznać za stałe . Niekorzystne może być jednak ich przestrzenne rozmieszczenie i zmiany w sposobie cyrkulacji wody .Z uwagi na ochronę środowiska można mówić o narażeniu zasobów wodnych na niekorzystne zmiany ich jakości , które mogą zachodzić na różnych etapach cyklu hydrologicznego co prowadzi do zubażania zasobów wodnych i ograniczeń w ich wykorzystaniu .
Wykorzystanie i ochrona zasobów wodnych , łagodzenie skutków niedoborów wody, usuwanie chemicznych i fizycznych zanieczyszczeń wód to problemy współczesnego bytu i przyszłych pokoleń .
Niedobory wody powodowane są działaniem wielu czynników antropogenicznych.
Należą do nich m. in.:
- zmiany klimatu ,
- nadmierna eksploatacja wód podziemnych ,
- melioracje i drenaże ,
- regulacja rzek i potoków ,
- zmiany szaty roślinnej ( wylesianie),
- odwodnienie odkrywek i kopalń podziemnych ,
- chemiczne ,fizyczne i biologiczne zanieczyszczenia wód .
Brak wody uniemożliwia prowadzenie działalności i egzystencję człowieka .
Stan dyspozycyjnych zasobów wody rozpatruje się nie tylko w aspekcie wzrastającego zapotrzebowania na wodę , także narastania wielkości ładunku zanieczyszczeń ścieków doprowadzanych do odbiorników, którymi są: rzeki, stawy, zbiorniki retencyjne, morza i oceany.
Czynniki powodujące zanieczyszczenie wód można podzielić na: naturalne(np. zasolenie , zanieczyszczenie humusem , związkami żelaza) i sztuczne, pochodzące głównie z działalności człowieka(np. odpady lotne, ciekłe i stałe środki chemizacji rolnictwa , odpady hodowlane-gnojowica.
Według kryterium trwałości zanieczyszczenia dzielimy na :
-rozkładalne –wszystkie substancje organiczne potencjalnie trujące , podlegające przemianom chemicznym do prostych związków nieorganicznych przy udziale przede wszystkim bakterii(np. substancje zawarte w ściekach domowych ),
-nierozkładalne - substancje nie ulegające większym przemianom chemicznym i nie atakowane przez drobnoustroje (np. sole metali ciężkich),
-trwałe- substancje w niewielkim tylko stopniu ulegające rozkładowi biologicznemu (np. pestycydy , fenole , produkty destylacji ropy naftowej ).
Źródłami chemicznych zanieczyszczeń wód są odpady i ścieki :
- miejskie i bytowo-gospodarcze : pochodzące z zakładów pralniczych,
gastronomicznych , szpitali , ustępów , domów mieszkalnych itp. ,
- rolnicze : pochodzące z bogato nawożonych pól uprawnych ,
- radioaktywne : pochodzące z zakładów naukowych , leczniczych , reaktorów atomowych itp. ; są szczególnie groźne , ponieważ ich inaktywacja nastręcza wiele trudności ,
- przemysłowe : pochodzące z procesów produkcyjnych i przetwórczych prawie wszystkich dziedzin przemysłu .
- wydobywcze : pochodzące np. z platform wiertniczych z których nawet jeśli nie ma awarii do morza dostaje się tysiące ton ropy naftowej .
Dodatkowym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są opady atmosferyczne . Stanowią one swoisty ściek , bo oprócz zmywania chemikaliów z pól uprawnych , spłukują także toksyny z terenów mieszkalnych i komunikacyjnych , wysypisk , hałd przemysłowych i kopalnianych . Woda deszczowa zawiera również liczne substancje chemiczne zanieczyszczające atmosferę .
Jest wiele rodzajów chemicznych zanieczyszczeń wód najważniejsze z nich to :
- syntetyczne środki piorące : detergenty anionowe , kationowe i niejonowe .Do grupy detergentów trudno rozkładalnych należy tetrapropylenobenzenosulfonian , praktycznie nierozkładalny biologicznie .
Do średnio rozkładalnych należą m.in. sulfoniany alkiloarylowe .
Łatwo rozkładalne detergenty to pierwszo- i drugorzędowe sulfoniany alkilowe ,
- substancje rakotwórcze : to przede wszystkim policykliczne węglowodory aromatyczne ;występujące w smole , sadzy , gazach odlotowych silników spalinowych ,w gazach przemysłowych ,w pyle startym z opon , w dymie papierosowym , itd., aminom aromatyczny i polichlorek winylu (PCW) ,
- pestycydy ( biocydy ) to duża grupa środków chemicznych , które służą do zwalczania chorób roślin , usuwania i niszczenia chwastów , do przygotowania ziarna siewnego ,a także do zwalczania pasożytów ludzi , zwierząt i roślin . Do tych związków zalicza się : aldrynę , dieldrynę , endrynę , DDT , HCH , chlordan i heptachlor .
- polichloropochodne bifenylu jako ciecze dielektryczne do kondensatorów i transformatorów wysokiego napięcia , jako ciecz roboczą w układach hydrauliki siłowej i w wymiennikach ciepła , jako dodatki do farb i lakierów , jako plastyfikatory do tworzyw sztucznych i jako środki do konserwacji i impregnacji drewna .
- metale ciężkie występujące w postaci soli , roztworów , produktów ubocznych oraz w ściekach lub odpadach gałęzi przemysłu . Do najbardziej niebezpiecznych dla środowiska i dla organizmów żywych zalicza się związki rtęci , kadmu , ołowiu , cyjanki , fluorki .Niewiele mniej niebezpieczne są związki chromu , arsenu , baru , boru , berylu , miedzi , niklu , selenu , antymonu , molibdenu , tytanu , i inne . Często małe stężenia tych pierwiastków i ich związków mają działanie dodatnie , wyższe stężenia stanowią zagrożenie . Najpoważniejszymi źródłami metali ciężkich są przemysł , ścieki i nawozy sztuczne .
- fenole, jako produkty uboczne w gazowniach, koksowniach, rafineriach , przy produkcji tworzyw sztucznych .
- azotany i fosforany jako składniki nawozów sztucznych i detergentów.
- radioizotopy spotykane m.in. w elektrowniach atomowych ,po ich wykorzystaniu zatapia się je w tzw. mogilnikach lub betonowych skrzyniach , co stwarza możliwości przedostania się substancji radioaktywnych do cyklu hydrologicznego .
- zasolenie wód stanowi naturalne chemiczne zanieczyszczenie uniemożliwiające wykorzystanie ich przez człowieka .
Chemiczne zanieczyszczenia wód ze względu na działanie na organizmy
można podzielić na :
- bezpośrednio szkodliwe , do których zaliczamy fenole powstające w gazowniach i koksowniach , kwas cyjanowodorowy usuwany z gazowni ,
kwas siarkowy i siarczany usuwane z fabryk nawozów sztucznych , fabryk kwasu siarkowego ,celulozowni i papierni oraz fabryk włókien
sztucznych ,
- pośrednio szkodliwe , które prowadzą do zmniejszenia ilości tlenu w wodzie poniżej poziomu potrzebnego do utrzymania przy życiu wszystkich organizmów wodnych .
Związki azotu i fosforu niesione przez wodę niejako ją „ nawożą”. Nasycenie wody takimi substancjami będącymi pokarmem dla roślin tzw. eutrofizacja powoduje intensywne rozmnażanie roślin wodnych i alg . Te z kolei dają duże ilości odpadów . Powoduje to rozmnażanie się bakterii , które te odpady rozkładają . Organizmy żywe , które rozkładają substancje odpadowe mają w tej sytuacji dużo pożywienia i niezwykle szybko się rozmnażają . Potrzebują do wykonania tego rozkładu dużych ilości tlenu , którego wówczas zaczyna brakować w wodzie . Staje się to przyczyną obumierania istot żywych .
Jak wynika z przedstawionych tu informacji rodzaje chemicznych zanieczyszczeń wód często zależą od źródła ich pochodzenia .Zakłady przemysłowe emitują niebezpieczne trucizny i odpady ; gospodarstwa domowe wytwarzają śmieci , odpady, środki piorące ; rolnictwo przetwarza i stosuje środki ochrony roślin , nawozy sztuczne , detergenty .
Wszystkie te dziedziny działalności ludzkiej wytwarzają odpady które tworzą wysypiska śmieci będące zbiorowiskiem chemicznych zanieczyszczeń . Można by rzec ,iż główną przyczyną tego stanu rzeczy jest stosowanie chemii w życiu codziennym i należy to powstrzymać . Jednak ,czy można tak postąpić ? Przecież ,podstawę postępu ,który jest celem człowieka , stanowi chemia .
STUDIA PODYPLOMOWE Z ZAKRESU
Głosuj | ||
Miesiąc: W tym miesiącu już głosowałeś/aś |
Rok: |
Ogólnie: |